BNPL چیست و چگونه کار می‌کند؟

در دنیای امروز، که هزینه‌های زندگی و خرید روزمره به طور مداوم در حال افزایش است، روش‌های جدید پرداخت اعتباری توانسته‌اند به‌عنوان راهکاری مناسب برای مدیریت مالی و تسهیل خریدها به کار گرفته شوند. یکی از این روش‌ها، سیستم BNPL یا همان “الان بخر، بعدا پرداخت کن” است که در سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین خدمات اعتباری در دنیا تبدیل شده است. این روش به خریداران اجازه می‌دهد که محصولات یا خدمات موردنظر خود را در لحظه تهیه کنند، اما پرداخت هزینه آن را به صورت اقساطی و در زمان‌های معین انجام دهند.

BNPL به زبان ساده به معنای انجام خرید فوری با امکان پرداخت مرحله‌ای در آینده است. این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که مشتری می‌تواند مبلغ خرید خود را در چند قسط (معمولاً بدون بهره) پرداخت کند. اولین قسط معمولاً هنگام خرید یا مدت کوتاهی پس از آن پرداخت می‌شود و مابقی مبلغ به صورت ماهانه یا در فواصل زمانی مشخص تسویه می‌شود. این ویژگی باعث شده است که BNPL به‌ویژه در میان جوانان و خانواده‌ها که نیازمند مدیریت دقیق‌تری بر هزینه‌های خود هستند، محبوبیت ویژه‌ای پیدا کند.

یکی از نکات برجسته سیستم BNPL، سهولت استفاده از آن است. برخلاف وام‌های سنتی یا کارت‌های اعتباری که معمولاً با بهره‌های بالا و فرآیندهای پیچیده همراه هستند، BNPL با حذف نیاز به ضامن، چک، یا اعتبارسنجی‌های پیچیده، به‌صورت مستقیم و بدون دردسر در دسترس قرار می‌گیرد. کافی است مشتری در یکی از سرویس‌های BNPL ثبت‌نام کند و پس از احراز هویت ساده، از اعتبار تعیین‌شده برای خریدهای خود استفاده نماید.

ویژگی های اصلی BNL

این روش پرداخت اعتباری به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، به‌سرعت در بسیاری از کشورها گسترش یافته است و از خریدهای روزمره مثل مواد غذایی تا محصولات گران‌قیمت مانند لوازم دیجیتال یا خدمات گردشگری را پوشش می‌دهد. در ایران نیز، شرکت‌هایی مانند دیجی‌پی، اسنپ‌پی و تارا 360 توانسته‌اند نسخه‌های بومی‌شده این سیستم را ارائه دهند که هرکدام با شرایط و ویژگی‌های خاص خود، بازار محلی را هدف قرار داده‌اند.

در کنار مزایای ذکر شده، BNPL تفاوت‌هایی نیز با روش‌های سنتی خرید اعتباری دارد. به عنوان مثال، در خرید اقساطی معمولی، مشتری معمولاً نیازمند ارائه مدارک متعدد و گاه برخورداری از ضامن است. اما در BNPL، فرآیند به مراتب ساده‌تر بوده و در بیشتر موارد، نیازی به پرداخت بهره وجود ندارد. این ویژگی‌ها BNPL را به گزینه‌ای ایده‌آل برای خریدارانی که به دنبال تسهیل پرداخت‌ها بدون تحمل پیچیدگی‌های اضافی هستند، تبدیل کرده است.

به طور کلی، BNPL به عنوان یک مدل پرداخت مدرن، توانسته است نیازهای مشتریان را به شیوه‌ای سریع، ایمن و منعطف پاسخ دهد. این سیستم نه‌تنها تجربه خرید را برای مشتریان بهبود بخشیده، بلکه فروشندگان را نیز قادر ساخته است تا با افزایش نرخ تبدیل و کاهش موانع مالی، فروش خود را به طور چشمگیری افزایش دهند. در بخش بعدی، به تاریخچه این سیستم و نحوه ورود آن به ایران خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید

خرید نقدی یا قسطی ، بهترین گزینه کدام است؟

تاریخچه BNPL 

سیستم BNPL یا «الان بخر، بعدا پرداخت کن»، ریشه در روش‌های سنتی خرید اقساطی دارد که در دهه‌های گذشته توسط فروشگاه‌های محلی و کسب‌وکارهای کوچک ارائه می‌شد. در آن دوران، مشتریان با تکیه بر اعتبار شخصی خود و بدون نیاز به ارائه مدارک رسمی، می‌توانستند محصولات را به صورت نسیه خریداری کرده و هزینه آن را در اقساط پرداخت کنند. این روش به‌ویژه در جوامع کوچک که افراد یکدیگر را به خوبی می‌شناختند، کاربرد زیادی داشت.

با پیشرفت تکنولوژی و ظهور تجارت الکترونیکی، مدل سنتی خرید اقساطی به شکل مدرن BNPL تکامل یافت. این سیستم برای نخستین بار در اوایل دهه 2000 در کشورهای پیشرفته معرفی شد و هدف آن ارائه روشی ساده‌تر و سریع‌تر برای پرداخت‌های اقساطی بود. شرکت‌هایی مانند Klarna و Afterpay پیشگام ارائه این خدمات بودند و با ارائه اقساط بدون بهره و فرآیندهای ساده ثبت‌نام، توانستند محبوبیت زیادی در میان مشتریان کسب کنند. به تدریج، این مدل پرداخت به بازارهای دیگر نیز راه یافت و امروزه به یکی از رایج‌ترین روش‌های پرداخت در جهان تبدیل شده است. (اینوستوپیا)

تاریخچه BNPL در ایران

در ایران، ورود BNPL با تاخیر نسبت به بازارهای جهانی صورت گرفت. با این حال، شرایط اقتصادی کشور و نیاز مشتریان به روش‌های اعتباری آسان‌تر، زمینه را برای گسترش سریع این سرویس فراهم کرد. اولین سرویس‌های BNPL در ایران، به‌صورت محدود و عمدتاً برای خریدهای آنلاین معرفی شدند. شرکت‌هایی مانند دیجی‌پی و اسنپ‌پی از پیشگامان این حوزه بودند که با ارائه امکان خرید اقساطی بدون نیاز به ضامن یا مدارک پیچیده، توانستند بازار قابل‌توجهی ایجاد کنند.

یکی از دلایل موفقیت BNPL در ایران، تطبیق این سیستم با شرایط اقتصادی و عرف‌های مالی کشور است. برخلاف روش‌های سنتی خرید اقساطی که معمولاً شامل بهره و هزینه‌های اضافی بودند، سیستم BNPL در ایران بیشتر بر پایه اقساط بدون بهره عمل می‌کند. این ویژگی، به‌ویژه در شرایط تورمی کشور، به یکی از مهم‌ترین عوامل جذب مشتری تبدیل شده است. مشتریان می‌توانند کالاها و خدمات موردنیاز خود را بدون نگرانی از پرداخت سود اضافی خریداری کنند و هزینه آن را به صورت قسطی بپردازند.

از طرفی، فروشندگان نیز به دلیل مزایایی مانند کاهش موانع خرید و افزایش فروش، به استفاده از این سیستم روی آورده‌اند. به عنوان مثال، شرکت تارا 360 با معرفی خدمات BNPL در ایران، توانسته است همکاری گسترده‌ای با فروشگاه‌های فیزیکی و آنلاین ایجاد کند. این همکاری‌ها باعث شده است که مشتریان بتوانند در طیف گسترده‌ای از دسته‌بندی‌های کالایی، از خدمات BNPL بهره‌مند شوند.

آیا BNPL در ایران موفق بوده است؟

علاوه بر این، رقابت بین ارائه‌دهندگان BNPL در ایران منجر به بهبود خدمات و توسعه ویژگی‌های جدید شده است. برخی از شرکت‌ها با ارائه تسهیلات اضافی مانند ضمانت برگشت نقدی یا امکان استفاده از اعتبارات برای خدمات مختلف، تلاش کرده‌اند تا جایگاه خود را در این بازار رقابتی تثبیت کنند.

به طور کلی، تاریخچه BNPL در ایران نشان‌دهنده تطبیق موفق این مدل پرداخت جهانی با نیازها و شرایط محلی است. این سیستم با ارائه روشی ساده، امن و اقتصادی برای خرید، توانسته است به یکی از پرطرفدارترین خدمات اعتباری در کشور تبدیل شود. در بخش بعدی، به بررسی مزایای این سیستم برای خریداران و فروشندگان خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید

معرفی انواع وام‌های بانکی 1403

مزایای خدمات BNPL برای خریداران 

سیستم BNPL یا «الان بخر، بعدا پرداخت کن»، به‌عنوان یک مدل پرداخت نوین، نه تنها برای مشتریان بلکه برای فروشندگان نیز مزایای متعددی به همراه دارد. این مزایا موجب شده‌اند تا BNPL به یکی از جذاب‌ترین راهکارهای پرداخت در دنیا تبدیل شود و به‌سرعت در میان خریداران و فروشندگان مورد استقبال قرار گیرد.

یکی از برجسته‌ترین مزایای BNPL برای خریداران، فراهم شدن امکان خرید بدون فشار مالی لحظه‌ای است. این سیستم به افراد اجازه می‌دهد که بدون نیاز به پرداخت کل هزینه در همان لحظه، کالا یا خدمات موردنظر خود را تهیه کنند. این قابلیت به‌ویژه در شرایط اقتصادی که هزینه‌ها رو به افزایش است، برای خانواده‌ها و افراد با درآمد متوسط بسیار کاربردی است. BNPL این امکان را فراهم می‌کند که خریداران هزینه خریدهای خود را به‌صورت اقساطی و در بازه‌های زمانی مشخص پرداخت کنند، بدون اینکه نیازی به پرداخت بهره داشته باشند. به این ترتیب، مشتریان می‌توانند مدیریت بهتری بر بودجه شخصی خود داشته باشند.

از دیگر مزایای BNPL برای مشتریان، حذف نیاز به مدارک پیچیده و فرآیندهای اعتبارسنجی طولانی است. برخلاف وام‌های بانکی یا خریدهای اقساطی سنتی که معمولاً نیاز به ضامن یا ارائه چک دارند، سیستم BNPL با یک ثبت‌نام ساده و سریع، خدمات خود را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. این سهولت در دسترسی، تجربه خرید را برای کاربران بهبود بخشیده و استفاده از آن را به یک انتخاب محبوب تبدیل کرده است.

مزایای خدمات BNPL برای فروشندگان

BNPL همچنین به فروشندگان کمک می‌کند تا موانع خرید را برای مشتریان کاهش داده و نرخ فروش خود را افزایش دهند. بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی گزارش داده‌اند که با ارائه خدمات BNPL، تعداد سفارش‌ها و میانگین ارزش خرید مشتریان افزایش یافته است. این سیستم باعث می‌شود مشتریانی که به دلیل محدودیت بودجه از خرید صرف‌نظر می‌کردند، ترغیب به تکمیل سفارش‌های خود شوند. از این رو، BNPL یک ابزار قدرتمند برای افزایش فروش و جذب مشتریان جدید به شمار می‌آید.

یکی دیگر از مزایای مهم BNPL برای فروشندگان، کاهش نرخ رها کردن سبد خرید در فروشگاه‌های آنلاین است. در بسیاری از مواقع، مشتریان به دلیل هزینه بالای خرید، فرآیند را نیمه‌کاره رها می‌کنند. اما با ارائه گزینه پرداخت BNPL، فروشگاه‌ها می‌توانند این نگرانی را از بین ببرند و مشتریان را به تکمیل خرید ترغیب کنند. به این ترتیب، BNPL نه تنها تجربه خرید را برای مشتریان بهبود می‌بخشد، بلکه نرخ تبدیل را برای فروشگاه‌ها نیز افزایش می‌دهد.

برای فروشندگان، BNPL علاوه بر افزایش فروش، مزایای عملیاتی نیز دارد. معمولاً مبلغ خرید مشتریان از طریق شرکت ارائه‌دهنده خدمات BNPL به فروشنده پرداخت می‌شود و فروشنده نیازی به پیگیری اقساط از مشتری ندارد. این موضوع ریسک‌های مالی را کاهش داده و فرآیند دریافت وجه را تسریع می‌کند. علاوه بر این، فروشندگان می‌توانند با ارائه BNPL، وفاداری مشتریان خود را افزایش داده و تجربه خریدی متمایز برای آن‌ها ایجاد کنند.

چالش‌ها و ملاحظات استفاده از BNPL

در حالی که سیستم BNPL یا «الان بخر، بعدا پرداخت کن»، مزایای فراوانی برای خریداران و فروشندگان به همراه دارد، اما چالش‌ها و ملاحظاتی نیز وجود دارد که نباید نادیده گرفته شوند. آگاهی از این موارد می‌تواند به کاربران کمک کند تا به شکلی هوشمندانه از این سیستم استفاده کنند و از مشکلات احتمالی پیشگیری کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته BNPL، امکان پرداخت انعطاف‌پذیر برای خریداران است. مشتریان می‌توانند بسته به شرایط مالی خود، اقساط را به صورت هفتگی، دو هفته‌ای یا ماهانه پرداخت کنند. این انعطاف‌پذیری به خریداران کمک می‌کند تا خریدهای خود را بهتر برنامه‌ریزی کنند و هزینه‌ها را در بازه‌های زمانی مدیریت‌پذیر تقسیم نمایند.

به طور کلی، مزایای BNPL برای خریداران شامل سهولت در دسترسی، حذف نیاز به بهره و ضامن، و مدیریت بهتر هزینه‌ها است. از طرف دیگر، فروشندگان می‌توانند از افزایش فروش، جذب مشتریان جدید و کاهش ریسک‌های مالی بهره‌مند شوند. این سیستم توانسته است تحولی قابل توجه در بازار خرید و فروش ایجاد کند و تجربه‌ای نوین و کارآمد برای هر دو گروه به ارمغان آورد. در بخش بعدی، به بررسی چالش‌ها و ملاحظات استفاده از BNPL خواهیم پرداخت.

BNPL و چالش های خریداران

یکی از مهم‌ترین چالش‌های BNPL برای خریداران، ایجاد بدهی‌های غیرقابل‌کنترل است. سهولت و دسترسی بالای این سیستم ممکن است برخی از کاربران را به ولخرجی و خریدهای غیرضروری ترغیب کند. این رفتار می‌تواند منجر به انباشته شدن اقساط شود، به‌طوری که فرد نتواند در موعد مقرر آن‌ها را پرداخت کند. در چنین شرایطی، پرداخت نکردن به‌موقع اقساط می‌تواند به جریمه‌های دیرکرد منجر شود که هزینه نهایی خرید را افزایش می‌دهد و تجربه کاربر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

از دیگر مشکلاتی که ممکن است خریداران با آن مواجه شوند، کاهش امتیاز اعتباری در صورت دیرکرد یا عدم پرداخت اقساط است. در حالی که برخی ارائه‌دهندگان BNPL تأثیر مستقیمی بر امتیاز اعتباری مشتریان ندارند، اما برخی دیگر ممکن است این اطلاعات را با سامانه‌های اعتبارسنجی به اشتراک بگذارند. این موضوع می‌تواند در آینده، توانایی فرد برای دریافت خدمات مالی دیگر را محدود کند. بنابراین، مدیریت دقیق تاریخ‌های پرداخت و پایبندی به تعهدات مالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

چالش دیگری که ممکن است برای خریداران ایجاد شود، شرایط پیچیده در بازگشت کالا است. در برخی موارد، فرآیند بازگشت کالا و بازپرداخت مبلغ خرید در سیستم‌های BNPL ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد. این موضوع می‌تواند برای مشتریانی که به دلیل مشکلات کالا قصد بازگرداندن آن را دارند، تجربه ناخوشایندی ایجاد کند.

BNPL و چالش های فروشندگان

برای فروشندگان نیز استفاده از سیستم BNPL بدون چالش نیست. یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های فروشندگان، ریسک پرداخت نکردن اقساط توسط مشتریان است. هرچند که مبلغ خرید به‌طور مستقیم از شرکت ارائه‌دهنده BNPL دریافت می‌شود، اما اگر مشتری نتواند اقساط خود را بپردازد، ممکن است بر روابط کاری فروشنده با شرکت تأثیر منفی بگذارد. همچنین، فروشندگان ممکن است به دلیل فروش اقساطی کوتاه‌مدت و بدون بهره، حاشیه سود کمتری داشته باشند.

علاوه بر این، برخی فروشندگان ممکن است با چالش‌های فنی در ادغام سیستم BNPL با پلتفرم فروشگاه خود مواجه شوند. فرآیند اتصال درگاه‌های BNPL به سیستم‌های فروشگاهی ممکن است نیازمند زمان و منابع فنی باشد، به‌ویژه اگر فروشگاه از یک زیرساخت دیجیتالی استاندارد برخوردار نباشد.

نیازمند به برنامه‌ریزی دقیق مالی و افزایش آگاهی کاربران از شرایط و قوانین

یکی دیگر از ملاحظات مهم در استفاده از BNPL، آگاهی پایین برخی کاربران از شرایط و قوانین این سیستم است. بسیاری از خریداران ممکن است بدون مطالعه دقیق شرایط استفاده، از این سرویس استفاده کنند و بعدها با مشکلاتی مانند جریمه دیرکرد یا محدودیت‌های اعتباری مواجه شوند. برای رفع این مشکل، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات BNPL باید اطلاعات جامع و شفافی در اختیار کاربران قرار دهند و آموزش‌های لازم را برای استفاده صحیح از این سرویس فراهم کنند.

در نهایت، استفاده از سیستم BNPL نیازمند مدیریت هوشمندانه و برنامه‌ریزی مالی دقیق است. کاربران باید قبل از استفاده از این سرویس، توانایی پرداخت اقساط را ارزیابی کنند و از خریدهای غیرضروری خودداری نمایند. فروشندگان نیز باید با انتخاب شرکای معتبر و ارتقای زیرساخت‌های فنی خود، از مزایای این سیستم بهره‌مند شوند و ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند.

به طور کلی، هرچند که BNPL با ارائه روشی ساده، ایمن و اقتصادی برای خرید توانسته است انقلابی در بازار خرید و فروش ایجاد کند، اما مدیریت هوشمندانه و آگاهی کامل از شرایط استفاده، کلید بهره‌مندی از مزایای آن و جلوگیری از مشکلات احتمالی است.

بیشتر بخوانید

شرایط و نحوه دریافت وام زنان در سال 1403

BNPL های موجود در مقایسه با وام فوری خرید کالای جیبک

در کنار تمام مزایای سیستم BNPL، محدودیت‌ها و معایبی نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود. یکی از اصلی‌ترین معایب این روش، مناسب نبودن برای خریدهای بزرگ و بلندمدت است. معمولاً سقف اعتباری BNPL محدود بوده و مدت بازپرداخت اقساط کوتاه است که این موضوع می‌تواند برای مشتریانی که به دنبال خرید کالاهای گران‌قیمت یا پرداخت‌های بلندمدت هستند، چالش‌برانگیز باشد. در این شرایط، وام فوری خرید کالای جیبک به‌عنوان یک گزینه جایگزین برجسته می‌شود. این وام به مشتریان اجازه می‌دهد تا با سقف اعتباری بالاتر، اقساط بلندمدت‌تر و قدرت انتخاب بیشتر در فروشگاه‌های موردنظر خود، خریدی انعطاف‌پذیرتر و متناسب با نیازشان داشته باشند. این ویژگی‌ها، وام خرید جیبک را به گزینه‌ای مناسب‌تر برای خریدهای بزرگ‌تر و برنامه‌ریزی‌شده تبدیل می‌کند و به مشتریان کمک می‌کند تا بدون نگرانی از محدودیت‌های زمانی و مالی، خرید خود را انجام دهند.

سوالات متداول درباره BNPL